Systèmes - La décision financière publique -1 - 107

cHapitre 5
optimisation fiscale
et prévention
bruno TILLy
Maître de conférences de droit public, IEP de Rennes

« La liberté ne va pas sans risque ». L’optimisation fiscale
suppose de reconnaître à l’entreprise une liberté de choix. Plusieurs
degrés peuvent être distingués dans la palette d’options qui s’offre
à celle-ci. Au moins trois :
– Il peut s’agir d’un choix de pure gestion : celui par lequel l’entreprise augmente ses charges ou minore ses produits. Ce qui n’a rien
d’absurde si elle peut en attendre une diminution de son résultat
taxable, et partant, de son impôt.
– Il peut s’agir encore de l’utilisation par le contribuable d’opportunités offertes par la législation de son pays de résidence ; voire de
celles conférées par les conventions fiscales internationales
(« treaty shopping »).
– Ce peut être enfin la recherche de délocalisation du bénéfice en
direction d’États étrangers offrant une législation fiscale
accueillante. Ledit transfert pouvant être indirect et viser des
hébergements très exotiques (« paradis fiscaux »).
Quoi qu’il en soit, se dessine en arrière-fond le spectre de la
requalification par le fisc desdits montages : en actes aberrants ou
fictifs, voire en supports d’évasion fiscale.
Risques, par conséquent, à la fois répartis, et pré-constituant
les jeux de rôles. Répartis, car côté entreprise, il n’est pas absurde,
au nom de la compétitivité, qu’elle fasse tout pour rechercher le
régime fiscal le plus favorable qui soit, au risque de tester les
limites du tolérable. Côté État, le risque tient à la déperdition de
matière fiscale, avec le cortège des retentissements sur son budget.
Et comment lui reprocher de raidir la riposte dans un contexte de
dramatisation des finances publiques ?
Or, à risques répartis, réflexes divergents – sinon antagonistes.
Tout porte à croire que les entreprises feront assaut de toujours
plus d’inventivité dans leurs montages. Tandis que les États seront,
107



Systèmes - La décision financière publique -1

Table des matières de la publication Systèmes - La décision financière publique -1

Systèmes - La décision financière publique -1 - 1
Systèmes - La décision financière publique -1 - 2
Systèmes - La décision financière publique -1 - 3
Systèmes - La décision financière publique -1 - 4
Systèmes - La décision financière publique -1 - 5
Systèmes - La décision financière publique -1 - 6
Systèmes - La décision financière publique -1 - 7
Systèmes - La décision financière publique -1 - 8
Systèmes - La décision financière publique -1 - 9
Systèmes - La décision financière publique -1 - 10
Systèmes - La décision financière publique -1 - 11
Systèmes - La décision financière publique -1 - 12
Systèmes - La décision financière publique -1 - 13
Systèmes - La décision financière publique -1 - 14
Systèmes - La décision financière publique -1 - 15
Systèmes - La décision financière publique -1 - 16
Systèmes - La décision financière publique -1 - 17
Systèmes - La décision financière publique -1 - 18
Systèmes - La décision financière publique -1 - 19
Systèmes - La décision financière publique -1 - 20
Systèmes - La décision financière publique -1 - 21
Systèmes - La décision financière publique -1 - 22
Systèmes - La décision financière publique -1 - 23
Systèmes - La décision financière publique -1 - 24
Systèmes - La décision financière publique -1 - 25
Systèmes - La décision financière publique -1 - 26
Systèmes - La décision financière publique -1 - 27
Systèmes - La décision financière publique -1 - 28
Systèmes - La décision financière publique -1 - 29
Systèmes - La décision financière publique -1 - 30
Systèmes - La décision financière publique -1 - 31
Systèmes - La décision financière publique -1 - 32
Systèmes - La décision financière publique -1 - 33
Systèmes - La décision financière publique -1 - 34
Systèmes - La décision financière publique -1 - 35
Systèmes - La décision financière publique -1 - 36
Systèmes - La décision financière publique -1 - 37
Systèmes - La décision financière publique -1 - 38
Systèmes - La décision financière publique -1 - 39
Systèmes - La décision financière publique -1 - 40
Systèmes - La décision financière publique -1 - 41
Systèmes - La décision financière publique -1 - 42
Systèmes - La décision financière publique -1 - 43
Systèmes - La décision financière publique -1 - 44
Systèmes - La décision financière publique -1 - 45
Systèmes - La décision financière publique -1 - 46
Systèmes - La décision financière publique -1 - 47
Systèmes - La décision financière publique -1 - 48
Systèmes - La décision financière publique -1 - 49
Systèmes - La décision financière publique -1 - 50
Systèmes - La décision financière publique -1 - 51
Systèmes - La décision financière publique -1 - 52
Systèmes - La décision financière publique -1 - 53
Systèmes - La décision financière publique -1 - 54
Systèmes - La décision financière publique -1 - 55
Systèmes - La décision financière publique -1 - 56
Systèmes - La décision financière publique -1 - 57
Systèmes - La décision financière publique -1 - 58
Systèmes - La décision financière publique -1 - 59
Systèmes - La décision financière publique -1 - 60
Systèmes - La décision financière publique -1 - 61
Systèmes - La décision financière publique -1 - 62
Systèmes - La décision financière publique -1 - 63
Systèmes - La décision financière publique -1 - 64
Systèmes - La décision financière publique -1 - 65
Systèmes - La décision financière publique -1 - 66
Systèmes - La décision financière publique -1 - 67
Systèmes - La décision financière publique -1 - 68
Systèmes - La décision financière publique -1 - 69
Systèmes - La décision financière publique -1 - 70
Systèmes - La décision financière publique -1 - 71
Systèmes - La décision financière publique -1 - 72
Systèmes - La décision financière publique -1 - 73
Systèmes - La décision financière publique -1 - 74
Systèmes - La décision financière publique -1 - 75
Systèmes - La décision financière publique -1 - 76
Systèmes - La décision financière publique -1 - 77
Systèmes - La décision financière publique -1 - 78
Systèmes - La décision financière publique -1 - 79
Systèmes - La décision financière publique -1 - 80
Systèmes - La décision financière publique -1 - 81
Systèmes - La décision financière publique -1 - 82
Systèmes - La décision financière publique -1 - 83
Systèmes - La décision financière publique -1 - 84
Systèmes - La décision financière publique -1 - 85
Systèmes - La décision financière publique -1 - 86
Systèmes - La décision financière publique -1 - 87
Systèmes - La décision financière publique -1 - 88
Systèmes - La décision financière publique -1 - 89
Systèmes - La décision financière publique -1 - 90
Systèmes - La décision financière publique -1 - 91
Systèmes - La décision financière publique -1 - 92
Systèmes - La décision financière publique -1 - 93
Systèmes - La décision financière publique -1 - 94
Systèmes - La décision financière publique -1 - 95
Systèmes - La décision financière publique -1 - 96
Systèmes - La décision financière publique -1 - 97
Systèmes - La décision financière publique -1 - 98
Systèmes - La décision financière publique -1 - 99
Systèmes - La décision financière publique -1 - 100
Systèmes - La décision financière publique -1 - 101
Systèmes - La décision financière publique -1 - 102
Systèmes - La décision financière publique -1 - 103
Systèmes - La décision financière publique -1 - 104
Systèmes - La décision financière publique -1 - 105
Systèmes - La décision financière publique -1 - 106
Systèmes - La décision financière publique -1 - 107
Systèmes - La décision financière publique -1 - 108
Systèmes - La décision financière publique -1 - 109
Systèmes - La décision financière publique -1 - 110
Systèmes - La décision financière publique -1 - 111
Systèmes - La décision financière publique -1 - 112
Systèmes - La décision financière publique -1 - 113
Systèmes - La décision financière publique -1 - 114
Systèmes - La décision financière publique -1 - 115
Systèmes - La décision financière publique -1 - 116
Systèmes - La décision financière publique -1 - 117
Systèmes - La décision financière publique -1 - 118
Systèmes - La décision financière publique -1 - 119
Systèmes - La décision financière publique -1 - 120
Systèmes - La décision financière publique -1 - 121
Systèmes - La décision financière publique -1 - 122
Systèmes - La décision financière publique -1 - 123
Systèmes - La décision financière publique -1 - 124
Systèmes - La décision financière publique -1 - 125
Systèmes - La décision financière publique -1 - 126
Systèmes - La décision financière publique -1 - 127
Systèmes - La décision financière publique -1 - 128
Systèmes - La décision financière publique -1 - 129
Systèmes - La décision financière publique -1 - 130
Systèmes - La décision financière publique -1 - 131
Systèmes - La décision financière publique -1 - 132
Systèmes - La décision financière publique -1 - 133
Systèmes - La décision financière publique -1 - 134
Systèmes - La décision financière publique -1 - 135
Systèmes - La décision financière publique -1 - 136
Systèmes - La décision financière publique -1 - 137
Systèmes - La décision financière publique -1 - 138
Systèmes - La décision financière publique -1 - 139
Systèmes - La décision financière publique -1 - 140
Systèmes - La décision financière publique -1 - 141
Systèmes - La décision financière publique -1 - 142
Systèmes - La décision financière publique -1 - 143
Systèmes - La décision financière publique -1 - 144
Systèmes - La décision financière publique -1 - 145
Systèmes - La décision financière publique -1 - 146
Systèmes - La décision financière publique -1 - 147
Systèmes - La décision financière publique -1 - 148
Systèmes - La décision financière publique -1 - 149
Systèmes - La décision financière publique -1 - 150
Systèmes - La décision financière publique -1 - 151
Systèmes - La décision financière publique -1 - 152
Systèmes - La décision financière publique -1 - 153
Systèmes - La décision financière publique -1 - 154
Systèmes - La décision financière publique -1 - 155
Systèmes - La décision financière publique -1 - 156
Systèmes - La décision financière publique -1 - 157
Systèmes - La décision financière publique -1 - 158
Systèmes - La décision financière publique -1 - 159
Systèmes - La décision financière publique -1 - 160
Systèmes - La décision financière publique -1 - 161
Systèmes - La décision financière publique -1 - 162
Systèmes - La décision financière publique -1 - 163
Systèmes - La décision financière publique -1 - 164
Systèmes - La décision financière publique -1 - 165
Systèmes - La décision financière publique -1 - 166
Systèmes - La décision financière publique -1 - 167
Systèmes - La décision financière publique -1 - 168
Systèmes - La décision financière publique -1 - 169
Systèmes - La décision financière publique -1 - 170
Systèmes - La décision financière publique -1 - 171
Systèmes - La décision financière publique -1 - 172
Systèmes - La décision financière publique -1 - 173
Systèmes - La décision financière publique -1 - 174
Systèmes - La décision financière publique -1 - 175
Systèmes - La décision financière publique -1 - 176
Systèmes - La décision financière publique -1 - 177
Systèmes - La décision financière publique -1 - 178
Systèmes - La décision financière publique -1 - 179
Systèmes - La décision financière publique -1 - 180
Systèmes - La décision financière publique -1 - 181
Systèmes - La décision financière publique -1 - 182
Systèmes - La décision financière publique -1 - 183
Systèmes - La décision financière publique -1 - 184
Systèmes - La décision financière publique -1 - 185
Systèmes - La décision financière publique -1 - 186
Systèmes - La décision financière publique -1 - 187
Systèmes - La décision financière publique -1 - 188
Systèmes - La décision financière publique -1 - 189
Systèmes - La décision financière publique -1 - 190
Systèmes - La décision financière publique -1 - 191
Systèmes - La décision financière publique -1 - 192
Systèmes - La décision financière publique -1 - 193
Systèmes - La décision financière publique -1 - 194
Systèmes - La décision financière publique -1 - 195
Systèmes - La décision financière publique -1 - 196
Systèmes - La décision financière publique -1 - 197
Systèmes - La décision financière publique -1 - 198
Systèmes - La décision financière publique -1 - 199
Systèmes - La décision financière publique -1 - 200
Systèmes - La décision financière publique -1 - 201
Systèmes - La décision financière publique -1 - 202
Systèmes - La décision financière publique -1 - 203
Systèmes - La décision financière publique -1 - 204
Systèmes - La décision financière publique -1 - 205
Systèmes - La décision financière publique -1 - 206
Systèmes - La décision financière publique -1 - 207
Systèmes - La décision financière publique -1 - 208
Systèmes - La décision financière publique -1 - 209
Systèmes - La décision financière publique -1 - 210
Systèmes - La décision financière publique -1 - 211
Systèmes - La décision financière publique -1 - 212
Systèmes - La décision financière publique -1 - 213
Systèmes - La décision financière publique -1 - 214
Systèmes - La décision financière publique -1 - 215
Systèmes - La décision financière publique -1 - 216
Systèmes - La décision financière publique -1 - 217
Systèmes - La décision financière publique -1 - 218
Systèmes - La décision financière publique -1 - 219
Systèmes - La décision financière publique -1 - 220
Systèmes - La décision financière publique -1 - 221
Systèmes - La décision financière publique -1 - 222
Systèmes - La décision financière publique -1 - 223
Systèmes - La décision financière publique -1 - 224
Systèmes - La décision financière publique -1 - 225
Systèmes - La décision financière publique -1 - 226
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-11447-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-13124-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-13123-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-09236-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-07573-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-10700-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-09438-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-09270-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06561-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06092-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-09334-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-07595-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05215-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04996-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06154-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05155-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04712-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06078-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06538-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-07245-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05229-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06806-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05775-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04637-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05545-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06328-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06609-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06293-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06007-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06539-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06524-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06278-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06511-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06527-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05715-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06324-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06066-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05671-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06083-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05744-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04660-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06018-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06005-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05776-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05987-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06118-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04947-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06001-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05891-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05645-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05905-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05270-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05727-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05598-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03762-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03999-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04659-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05151-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04728-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04668-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05214-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05234-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03277-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05204-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03778-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05051-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04403-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04371-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03763-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03623-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04760-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03697-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05044-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04570-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04721-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04475-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04331-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03396-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04714-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04729-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04561-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04013-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04662-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03946-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03912-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04467-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03998-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04407-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03940-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04364-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03937-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04003-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03982-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-02620-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04295-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03253-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04330-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03615-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04057-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04046-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03821-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03786-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04032-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03964-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04008-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04049-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03673-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03726-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-01585-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03760-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03744-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03471-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03761-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03743-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03344-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03608-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03535-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03723-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03581-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03624-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03481-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03474-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03449-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03629-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03644-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03534-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03255-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-02827-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03460-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03473-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-3577-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03532-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03389-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03431-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03472-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03541-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03398-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03432-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03496-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03455-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03433-1
https://www.nxtbookmedia.com