Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 279

Le préjudice

§2. Un préjudice certain
334. La victime doit établir le caractère certain de son préjudice,
caractère qui relève de l'appréciation des juges du fond. Le caractère
incertain d'un préjudice peut remettre en cause l'existence même de
celui-ci, d'où l'analyse rigoureuse du juge à ce sujet.
335. Préjudice futur et préjudice éventuel. - Le caractère certain
ne se confond pas avec le caractère actuel. Un préjudice peut être indemnisé alors même qu'il surviendra ou s'aggravera dans l'avenir (préjudice
évolutif) : le juge accepte d'indemniser un préjudice financier futur, des
frais futurs, le renouvellement à venir d'un appareillage, une perte de
revenus pour l'avenir... Pour s'adapter aux caractéristiques du préjudice,
le juge peut octroyer une rente ou un capital. Il peut également attendre
la consolidation d'une invalidité pour déterminer le montant d'une
indemnité, lorsque le préjudice est évolutif. En revanche, lorsque la réalisation du préjudice dépend de l'intervention aléatoire d'un tiers, quand
elle tient à l'impossibilité de faire aboutir un projet qui était insuffisamment avancé et dont l'issue était en tout état de cause incertaine, ou lorsqu'il s'agit de pertes de bénéfices attendus, mais aléatoires18, le préjudice
n'est qu'hypothétique19, éventuel, et ne peut dès lors être indemnisé.
336. Perte de chance. - Le raisonnement en termes de perte de
chance permet de dépasser l'incertitude d'une situation, en affirmant le
caractère certain d'une perte d'opportunité. La notion de perte de chance
peut en effet avoir son utilité lorsqu'un administré se trouve face à une
incertitude sur le résultat de la démarche qu'il entame. Par exemple, un
patient n'est pas sûr d'être guéri à la suite d'un traitement, un candidat à
18. Ainsi, le promoteur immobilier auquel est refusé un permis de construire est indemnisé pour les
dépenses engagées inutilement pour l'élaboration du projet, mais pas pour les bénéfices attendus de l'opération qui, eux, ne sont pas certains : CE, 9 déc. 1983, Sté d'études d'un grand hôtel international à Paris,
Lebon, p. 507. Le Conseil d'État a assoupli cette jurisprudence en acceptant d'indemniser dans certaines
conditions un manque à gagner à la suite d'un refus illégal de permis de construire (CE, 15 avr. 2016,
nº 371274, Commune de Longueville, AJDA 2016, p. 1651, note CRESPY-DE CONINCK) ou de permis d'aménager
(CE, 12 juill. 2017, nº 394941, SARL Negocimmo, AJDA 2017, p. 1478 (« la perte de bénéfices ou le manque à
gagner découlant de l'impossibilité de réaliser une opération immobilière en raison du refus illégal opposé
à la demande de lotissement revêt un caractère éventuel et ne peut, dès lors, en principe, ouvrir droit à
réparation » ; toutefois le préjudice est considéré comme certain « si le requérant justifie de circonstances
particulières telles que des engagements souscrits par de futurs acquéreurs des lots ou l'état avancé des
négociations commerciales avec ces derniers »)). Quant aux tiers à un permis de construire illégal, ils peuvent demander réparation des préjudices découlant de cette illégalité et notamment de la perte de valeur
vénale de leur bien : cette perte est considérée comme un préjudice actuel même si les demandeurs ne
font état d'aucun projet de vente. V. CE, 24 juill. 2019, nº 417915, AJDA 2019, p. 2634, note BONNEFONT ; RDI
2019, p. 527, note SOLER-COUTEAUX.
19. À propos des immunités diplomatiques qui par exemple empêchent le propriétaire d'un appartement
d'obtenir le versement des loyers dus par un locataire diplomate, dans l'affaire SCI du 14-16 boulevard Flandrin (CE, 4 oct. 1999 : Lebon, p. 297), le Conseil d'État rejette la requête de la victime qui n'a pas utilisé
toutes les voies de recours pour obtenir gain de cause : il considère que le préjudice n'est pas certain si
l'action de la victime avait une chance d'aboutir. Dans l'arrêt CE, 11 févr. 2011, nº 325253, Mme Susilawati,
en revanche, le Conseil d'État assouplit sa position et admet le caractère certain du préjudice, alors même
que la requérante n'a pas utilisé toutes les voies de droit pour obtenir gain de cause contre un diplomate
(v. supra, nº 285).

277



Manuel - Responsabilité administrative - 2e

Table des matières de la publication Manuel - Responsabilité administrative - 2e

Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 1
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 2
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 3
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 4
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 5
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 6
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 7
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 8
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 9
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 10
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 11
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 12
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 13
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 14
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 15
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 16
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 17
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 18
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 19
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 20
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 21
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 22
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 23
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 24
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 25
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 26
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 27
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 28
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 29
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 30
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 31
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 32
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 33
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 34
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 35
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 36
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 37
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 38
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 39
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 40
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 41
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 42
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 43
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 44
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 45
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 46
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 47
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 48
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 49
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 50
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 51
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 52
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 53
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 54
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 55
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 56
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 57
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 58
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 59
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 60
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 61
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 62
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 63
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 64
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 65
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 66
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 67
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 68
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 69
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 70
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 71
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 72
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 73
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 74
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 75
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 76
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 77
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 78
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 79
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 80
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 81
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 82
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 83
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 84
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 85
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 86
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 87
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 88
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 89
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 90
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 91
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 92
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 93
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 94
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 95
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 96
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 97
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 98
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 99
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 100
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 101
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 102
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 103
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 104
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 105
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 106
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 107
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 108
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 109
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 110
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 111
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 112
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 113
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 114
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 115
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 116
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 117
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 118
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 119
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 120
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 121
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 122
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 123
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 124
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 125
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 126
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 127
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 128
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 129
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 130
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 131
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 132
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 133
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 134
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 135
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 136
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 137
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 138
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 139
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 140
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 141
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 142
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 143
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 144
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 145
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 146
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 147
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 148
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 149
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 150
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 151
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 152
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 153
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 154
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 155
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 156
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 157
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 158
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 159
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 160
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 161
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 162
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 163
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 164
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 165
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 166
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 167
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 168
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 169
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 170
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 171
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 172
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 173
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 174
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 175
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 176
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 177
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 178
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 179
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 180
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 181
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 182
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 183
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 184
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 185
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 186
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 187
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 188
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 189
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 190
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 191
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 192
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 193
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 194
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 195
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 196
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 197
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 198
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 199
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 200
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 201
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 202
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 203
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 204
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 205
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 206
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 207
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 208
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 209
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 210
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 211
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 212
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 213
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 214
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 215
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 216
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 217
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 218
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 219
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 220
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 221
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 222
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 223
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 224
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 225
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 226
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 227
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 228
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 229
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 230
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 231
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 232
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 233
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 234
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 235
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 236
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 237
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 238
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 239
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 240
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 241
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 242
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 243
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 244
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 245
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 246
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 247
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 248
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 249
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 250
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 251
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 252
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 253
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 254
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 255
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 256
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 257
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 258
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 259
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 260
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 261
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 262
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 263
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 264
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 265
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 266
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 267
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 268
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 269
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 270
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 271
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 272
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 273
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 274
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 275
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 276
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 277
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 278
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 279
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 280
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 281
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 282
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 283
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 284
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 285
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 286
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 287
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 288
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 289
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 290
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 291
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 292
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 293
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 294
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 295
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 296
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 297
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 298
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 299
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 300
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 301
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 302
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 303
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 304
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 305
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 306
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 307
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 308
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 309
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 310
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 311
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 312
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 313
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 314
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 315
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 316
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 317
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 318
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 319
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 320
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 321
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 322
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 323
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 324
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 325
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 326
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 327
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 328
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 329
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 330
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 331
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 332
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 333
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 334
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 335
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 336
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 337
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 338
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 339
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 340
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 341
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 342
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 343
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 344
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 345
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 346
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 347
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 348
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 349
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 350
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 351
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 352
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 353
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 354
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 355
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 356
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 357
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 358
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 359
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 360
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 361
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 362
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 363
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 364
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 365
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 366
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 367
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 368
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 369
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 370
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 371
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 372
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 373
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 374
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 375
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 376
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 377
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 378
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 379
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 380
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 381
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 382
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 383
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 384
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 385
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 386
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 387
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 388
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 389
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 390
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 391
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 392
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 393
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 394
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 395
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 396
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 397
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 398
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 399
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 400
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 401
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 402
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 403
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 404
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 405
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 406
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 407
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 408
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 409
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 410
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 411
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 412
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 413
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 414
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 415
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 416
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 417
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 418
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 419
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 420
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 421
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 422
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 423
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 424
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 425
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 426
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 427
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 428
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 429
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 430
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 431
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 432
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 433
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 434
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 435
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 436
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 437
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 438
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 439
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 440
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 441
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 442
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 443
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 444
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 445
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 446
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 447
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 448
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 449
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 450
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 451
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 452
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 453
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 454
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 455
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 456
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 457
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 458
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 459
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 460
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 461
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 462
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 463
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 464
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 465
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 466
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 467
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 468
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 469
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 470
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 471
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 472
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 473
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 474
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 475
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 476
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 477
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 478
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 479
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 480
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 481
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 482
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 483
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 484
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 485
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 486
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 487
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 488
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 489
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 490
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 491
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 492
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 493
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 494
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 495
Manuel - Responsabilité administrative - 2e - 496
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-13078-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-11728-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04529-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-13893-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-13077-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-10236-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-13087-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-10231-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-13079-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-13088-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-13071-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-13667-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06155-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-13083-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-13080-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-11729-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-11730-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-11727-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-11731-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-13082-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-13086-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-13070-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06231-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-07860-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-09102-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-10230-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04532-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04180-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-10240-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-10833-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-10234-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-10226-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-10235-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-11267-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-09085-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-11280-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-10232-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-11259-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-10225-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-10227-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-07253-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-09089-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-09103-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-09080-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-09098-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-09076-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-09077-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-09084-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-09079-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-07251-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-07909-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-07259-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06506-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04232-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06478-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05386-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05461-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04341-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06474-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06603-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05450-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04927-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04523-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03856-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03873-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06053-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05104-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04926-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04931-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04923-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03874-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04551-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04220-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03996-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03928-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03271-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03594-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03382-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03649-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03499-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03500-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03491-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03381-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03388-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-03157-6
https://www.nxtbookmedia.com