Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 167

	

Rachel vanneuville	159

A.	Le droit comme discipline
L'écriture du droit peut s'apparenter, pour reprendre les analyses de
Michel Foucault sur les ordres du discours, à une « discipline » en ce qu'elle
est constituée d'un ensemble de méthodes, règles, définitions et techniques
qui font qu'on n'est dans le « vrai » qu'en obéissant à une « police discursive »28. Comme l'explique l'enseignant de méthodologie :
Un texte qui ne s'écrit pas est un texte qui est généralement juridiquement
problématique. Si ce que vous écrivez ne colle pas, ça veut dire qu'il y a un
problème.

Énoncée sous forme d'évidence, cette assertion signifie que, pour celles
et ceux qui les maîtrisent, les règles d'écriture ont été intériorisées, que des
automatismes de pensée existent, ce que donne à voir cet enseignant qui
dit à plusieurs reprises, pour justifier une proposition d'écriture, qu'il le
fait au « feeling » ou « à l'instinct ». C'est à faire acquérir ces automatismes
que sont destinés les enseignements de légistique : il y a ainsi des formules
à « apprendre par cœur », des « mécanismes » de lecture et d'écriture ainsi
que des « réflexes » de raisonnement à avoir, dont l'adoption repose sur la
réitération d'exercices pratiques d'écriture, suivis de leur correction qui
fournit l'occasion de répéter à nouveau l'ensemble des consignes exposées dans le cours de méthodologie. Le droit paraît ainsi constitutif d'une
seconde nature dont l'acquisition relève d'un processus d'acculturation à
ses règles et à sa grammaire.
La caractéristique principale de ce processus est qu'il requiert des
« efforts », ainsi que le dit l'enseignant aux élèves peinant à comprendre
les textes (cf. supra). Par la rigueur et précision qu'il exige, l'apprentissage
de l'écriture du droit est en effet laborieux : les intervenant.e.s enseignent
la terminologie et la conjugaison conformes, comment compter les alinéas
d'un texte, rappellent la nécessité de bien placer virgules et mots, indiquent
les tournures proscrites :
Enseignant : On utilise des formules passives pour dire ce qui se passe : « est
inséré », « est intégré ». Il y avait au moins deux copies où les gens utilisaient
l'infinitif : « il faut insérer ». (Des « houlala » ironiques fusent dans la classe.)
Ce n'est pas catastrophique, c'est un langage comme un autre, il y a des
règles, il faut juste les apprendre.
(Conférence de correction d'exercice)

28. M. Foucault, L'ordre du discours, Paris, Gallimard, 1977, p. 37.



Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques

Table des matières de la publication Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques

Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 1
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 2
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 3
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 4
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 5
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 6
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 7
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 8
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 9
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 10
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 11
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 12
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 13
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 14
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 15
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 16
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 17
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 18
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 19
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 20
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 21
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 22
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 23
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 24
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 25
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 26
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 27
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 28
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 29
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 30
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 31
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 32
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 33
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 34
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 35
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 36
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 37
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 38
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 39
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 40
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 41
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 42
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 43
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 44
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 45
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 46
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 47
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 48
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 49
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 50
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 51
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 52
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 53
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 54
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 55
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 56
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 57
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 58
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 59
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 60
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 61
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 62
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 63
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 64
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 65
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 66
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 67
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 68
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 69
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 70
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 71
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 72
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 73
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 74
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 75
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 76
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 77
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 78
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 79
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 80
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 81
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 82
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 83
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 84
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 85
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 86
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 87
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 88
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 89
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 90
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 91
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 92
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 93
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 94
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 95
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 96
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 97
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 98
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 99
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 100
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 101
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 102
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 103
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 104
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 105
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 106
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 107
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 108
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 109
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 110
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 111
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 112
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 113
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 114
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 115
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 116
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 117
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 118
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 119
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 120
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 121
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 122
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 123
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 124
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 125
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 126
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 127
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 128
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 129
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 130
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 131
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 132
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 133
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 134
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 135
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 136
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 137
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 138
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 139
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 140
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 141
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 142
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 143
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 144
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 145
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 146
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 147
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 148
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 149
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 150
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 151
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 152
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 153
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 154
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 155
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 156
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 157
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 158
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 159
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 160
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 161
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 162
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 163
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 164
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 165
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 166
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 167
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 168
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 169
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 170
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 171
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 172
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 173
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 174
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 175
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 176
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 177
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 178
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 179
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 180
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 181
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 182
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 183
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 184
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 185
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 186
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 187
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 188
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 189
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 190
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 191
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 192
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 193
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 194
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 195
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 196
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 197
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 198
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 199
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 200
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 201
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 202
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 203
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 204
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 205
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 206
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 207
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 208
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 209
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 210
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 211
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 212
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 213
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 214
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 215
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 216
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 217
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 218
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 219
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 220
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 221
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 222
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 223
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 224
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 225
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 226
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 227
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 228
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 229
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 230
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 231
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 232
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 233
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 234
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 235
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 236
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 237
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 238
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 239
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 240
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 241
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 242
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 243
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 244
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 245
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 246
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 247
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 248
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 249
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 250
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 251
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 252
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 253
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 254
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 255
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 256
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 257
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 258
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 259
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 260
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 261
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 262
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 263
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 264
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 265
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 266
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 267
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 268
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 269
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 270
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 271
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 272
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 273
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 274
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 275
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 276
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 277
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 278
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 279
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 280
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 281
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 282
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 283
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 284
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 285
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 286
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 287
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 288
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 289
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 290
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 291
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 292
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 293
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 294
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 295
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 296
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 297
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 298
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 299
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 300
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 301
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 302
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 303
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 304
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 305
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 306
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 307
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 308
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 309
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 310
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 311
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 312
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 313
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 314
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 315
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 316
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 317
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 318
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 319
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 320
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 321
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 322
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 323
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 324
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 325
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 326
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 327
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 328
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 329
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 330
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 331
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 332
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 333
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 334
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 335
Contextes - Approches culturelles des savoirs juridiques - 336
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-08050-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-07485-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-07379-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-07484-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05722-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05904-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05174-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-06052-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05723-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04661-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-05255-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04750-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04762-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04682-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04573-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/LGDJ/978-2-275-04181-0
https://www.nxtbookmedia.com