IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 83

Gas & Electric y Pacific Gas & Electric se aplicaron a consumidores residenciales además de usuarios industriales,
son muy buenos ejemplos de la aplicación del CBP en los
mercados energéticos.
Un CBP implica un intercambio de información entre un
cliente (o un agregador) y una empresa de servicios públicos. Tradicionalmente, las mejores formas de intercambiar
información y comandos eran, en el mejor de los casos,
parcialmente automatizadas, como correo electrónico, formularios web, llamadas telefónicas, etc. En un CBP, el protocolo estándar OpenADR es el principal método de comunicación. OpenADR contiene una serie de señales/eventos
e informes de datos para implementar programas de RD,
por lo que se puede utilizar para materializar canales de
comunicación y establecer los métodos y el formato del
flujo de información entre la empresa de servicios públicos (VTN) y un cliente/agregador (VEN). Esta arquitectura implica la instalación de un VTN en Sevilla y un VEN
en el campus de Savona, especificando la información que
debe intercambiarse entre las ubicaciones. El VEN ofrece
diferentes servicios de flexibilidad en función de los recursos disponibles. El VTN recopila esta información y, respaldado por el DRMS, solicita los servicios de flexibilidad
enviando mensajes. Los mensajes, que se utilizan para solicitar los servicios de flexibilidad, se denominan eventos en
el estándar OpenADR.

11
5
9
8

1

2

6
10

7
3
4

1

Lagorio

7

Residencias y cafetería

2

Marchi

8

Nuevas residencias

3

Branca

9

Subestación eléctrica

4

Locatelli

10

Estación térmica

5

Delfino

11

SEB

6

Biblioteca

figura 7. Los edificios del campus de Savona.

Campus de Savona

DRMS y VTN

En el dominio del cliente, el campus de Savona creó una
microrred de poligeneración inteligente (SPM, por sus siglas
en inglés; figura 5): un sistema de distribución "inteligente"
trifásico de baja tensión que recorre el campus e incluye turbinas de gas de microcogeneración, campos FV, enfriadores
por absorción, un sistema de almacenamiento eléctrico, VE
estándar, estaciones de carga V2G y una caldera de gas. Un
edificio de energía inteligente (SEB, por sus siglas en inglés;
figura 6) equipado con un sistema de gestión de edificios
(BMS, por sus siglas en inglés), una bomba de calor geotérmica (GHP, por sus siglas en inglés) y un campo FV está
conectado directamente a la microrred. El BMS está unido
a una serie de controladores instalados en el SEB, y los controladores, a su vez, están conectados a todos los sensores y
actuadores del campo (el control de iluminación, sensores
de presencia y temperatura, GHP y unidad de tratamiento de
aire, etc.). Se accede a los controladores a través de redes de
control y automatización de edificios (BACnets). Una BACnet es un protocolo de comunicación de datos desarrollado
bajo los auspicios de la Sociedad Americana de Ingenieros
de Calefacción, Refrigeración y Aire Acondicionado. La
microrred también está conectada a la red eléctrica preexistente que alimenta los edificios del campus, como se muestra
en la figura  7. La GHP instalada en el SEB normalmente
consume hasta 15 kW y se puede controlar de forma remota
a través de la BACnet, por lo que puede explotarse como
carga controlable.

La infraestructura desarrollada e implementada que resultó del
proyecto descrito y mostrado en la figura 8 es la implementación de la PoC. El VTN y el VEN comparten datos entre
el agregador y el GRD mediante el protocolo -OpenADR.
Inicialmente, las solicitudes de flexibilidad (eventos) son
generadas por un sistema local, que aún no está conectado
con la infraestructura del GRD. El VEN cuenta con una plataforma de agregación, que distribuye los recursos involucrados y envía los comandos necesarios para cumplir con
el programa de RD. Todos estos sistemas están incluidos en
una red privada virtual (VPN) para mantener un alto nivel
de ciberseguridad.
En este proyecto, la plataforma del VTN está ubicada
en la Universidad de Sevilla y la plataforma del VEN está
en el campus de Savona. La plataforma del agregador fue
desarrollada e implementada por Maps. Por supuesto, la
seguridad es otra preocupación importante. En esta PoC, la
restricción de seguridad se implementa en función del despliegue de una VPN y el prerregistro manual de los VEN en
el VTN. Por lo tanto, el VTN solo permite la participación
de los VEN registrados previamente. Además, el protocolo
de Internet (IP) y el VTN están prerregistrados en los VEN
que participarán en el proceso. Una de las iniciativas futuras
es incrementar la ciberseguridad para brindar modos de operación mejores y más confiables de los protocolos OpenADR
y de interoperación energética. Además, un VEN local está
conectado a la infraestructura de la Universidad de Sevilla.

septiembre/octubre 2020 	

ieee power & energy magazine 	

83



IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020

Table of Contents for the Digital Edition of IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020

Contents
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - Cover1
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - Cover2
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - Contents
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 2
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 3
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 4
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 5
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 6
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 7
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 8
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 9
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 10
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 11
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 12
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 13
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 14
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 15
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 16
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 17
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 18
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 19
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 20
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 21
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 22
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 23
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 24
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 25
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 26
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 27
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 28
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 29
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 30
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 31
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 32
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 33
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 34
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 35
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 36
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 37
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 38
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 39
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 40
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 41
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 42
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 43
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 44
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 45
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 46
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 47
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 48
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 49
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 50
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 51
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 52
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 53
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 54
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 55
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 56
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 57
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 58
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 59
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 60
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 61
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 62
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 63
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 64
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 65
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 66
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 67
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 68
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 69
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 70
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 71
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 72
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 73
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 74
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 75
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 76
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 77
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 78
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 79
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 80
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 81
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 82
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 83
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 84
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 85
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 86
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 87
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 88
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 89
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 90
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 91
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 92
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 93
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 94
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 95
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 96
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 97
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 98
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 99
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 100
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 101
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 102
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 103
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 104
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 105
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 106
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 107
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 108
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 109
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 110
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 111
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 112
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 113
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 114
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 115
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 116
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 117
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 118
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 119
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 120
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 121
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 122
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 123
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 124
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - 125
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - Cover3
IEEE Power & Energy Magazine - Spanish - September/October 2020 - Cover4
https://www.nxtbook.com/nxtbooks/pes/powerenergy_sp_0708_2022
https://www.nxtbook.com/nxtbooks/pes/powerenergy_sp_0506_2022
https://www.nxtbook.com/nxtbooks/pes/powerenergy_sp_0304_2022
https://www.nxtbook.com/nxtbooks/pes/powerenergy_sp_0102_2022
https://www.nxtbook.com/nxtbooks/pes/powerenergy_sp_1112_2021
https://www.nxtbook.com/nxtbooks/pes/powerenergy_sp_0910_2021
https://www.nxtbook.com/nxtbooks/pes/powerenergy_sp_0708_2021
https://www.nxtbook.com/nxtbooks/pes/powerenergy_sp_0506_2021
https://www.nxtbook.com/nxtbooks/pes/powerenergy_sp_0304_2021
https://www.nxtbook.com/nxtbooks/pes/powerenergy_sp_0102_2021
https://www.nxtbook.com/nxtbooks/pes/powerenergy_sp_111220
https://www.nxtbook.com/nxtbooks/pes/powerenergy_sp_091020
https://www.nxtbook.com/nxtbooks/pes/powerenergy_sp_070820
https://www.nxtbook.com/nxtbooks/pes/powerenergy_sp_050620
https://www.nxtbook.com/nxtbooks/pes/powerenergy_sp_030420
https://www.nxtbook.com/nxtbooks/pes/powerenergy_sp_010220
https://www.nxtbook.com/nxtbooks/pes/powerenergy_sp_1119
https://www.nxtbook.com/nxtbooks/pes/powerenergy_sp_091019
https://www.nxtbook.com/nxtbooks/pes/powerenergy_sp_070819
https://www.nxtbook.com/nxtbooks/pes/powerenergy_sp_050619
https://www.nxtbook.com/nxtbooks/pes/powerenergy_sp_030419
https://www.nxtbook.com/nxtbooks/pes/powerenergy_sp_010219
https://www.nxtbook.com/nxtbooks/pes/powerenergy_sp_111218
https://www.nxtbook.com/nxtbooks/pes/powerenergy_sp_091018
https://www.nxtbook.com/nxtbooks/pes/powerenergy_sp_070818
https://www.nxtbook.com/nxtbooks/pes/powerenergy_sp_050618
https://www.nxtbook.com/nxtbooks/pes/powerenergy_sp_030418
https://www.nxtbook.com/nxtbooks/pes/powerenergy_sp_010218
https://www.nxtbook.com/nxtbooks/pes/powerenergy_sp_0917
https://www.nxtbook.com/nxtbooks/pes/powerenergy_sp_0717
https://www.nxtbook.com/nxtbooks/pes/powerenergy_sp_0517
https://www.nxtbook.com/nxtbooks/pes/powerenergy_sp_0117
https://www.nxtbook.com/nxtbooks/pes/powerenergy_sp_0317
https://www.nxtbook.com/nxtbooks/pes/powerenergy_sp_1116
https://www.nxtbook.com/nxtbooks/pes/powerenergy_sp_0916
https://www.nxtbook.com/nxtbooks/pes/powerenergy_sp_111217
https://www.nxtbookmedia.com