Mémentos - Droit international privé - 13e - 42

42
MÉMENTOS - DROIT INTERNATIONAL PRIVÉ
français dès lors que le défendeur est français. Il faut toutefois reconnaître que la
simple lecture de ces dispositions ne permet pas d'en apprécier la portée réelle.
D'une part, le vocabulaire employé apparaît quelque peu vieilli. D'autre part, la jurisprudence
a été amenée à intervenir à plusieurs reprises afin d'en préciser les contours.
68. Avant d'examiner ces contours, il est important de préciser que les articles 14 et 15
n'ont qu'un champ d'application limité. Depuis un arrêt Société Cognacs et Brandies
du 19 novembre 19858
, la Cour de cassation considère qu'ils ne s'appliquent que lorsqu'aucun
critère ordinaire de compétence territoriale n'est réalisé en France. C'est dire
que les articles 14 et 15 n'ont qu'un caractère subsidiaire. Par conséquent, en présence
d'un litige international, il faut dans un premier temps rechercher si la compétence des
tribunaux français peut être retenue sur la base des règles de compétence précédemment
examinées, à supposer évidemment qu'aucune convention internationale et
qu'aucun règlement européen ne soit applicable (car alors, en raison de la hiérarchie
des normes, la convention ou le règlement s'imposerait). Si tel n'est pas le cas, il
devient possible de retenir cette compétence sur la base des articles 14 ou 15, dans
les conditions qui vont être décrites.
a) Les bénéficiaires des articles 14 et 15
1. Le principe
69. Les personnes pouvant bénéficier des articles 14 et 15 sont les personnes possédant
la nationalité française. Avec l'article 14, on vise le demandeur français. Avec
l'article 15, on vise le défendeur français. La nationalité française est la seule condition
à remplir. Peu importe que l'on soit en présence d'une personne physique ou d'une
personne morale9
. Peu importe qu'il n'existe aucun autre rattachement à la France
que la nationalité française : un domicile ou une résidence en France n'est donc pas
nécessaire, ni pour le plaideur français ni pour le plaideur étranger qui serait assigné
par le Français (art. 14) ou qui assignerait le Français (art. 15). Peu importe la nationalité
de l'autre plaideur : un Français peut invoquer l'article 14 à l'encontre d'un défendeur
étranger mais aussi d'un défendeur français ; à l'opposé, un Français peut se
prévaloir de l'article 15 à l'encontre d'un demandeur étranger mais aussi d'un demandeur
français qui préférerait saisir une juridiction étrangère. Peu importe que la nationalité
française soit d'origine ou qu'elle ait été acquise suite à une naturalisation ou à
un mariage.
70. Il faut par ailleurs préciser que la nationalité française doit exister au jour de l'introduction
de l'instance et non au jour de la survenance des faits litigieux. Par conséquent,
en cas de changement de nationalité, c'est la nationalité existante au jour de
l'action qui est prise en considération.
71. En cas de transmission des droits litigieux (par exemple, transmission à cause de
mort, cession de créance ou endossement d'un titre négociable comme un effet de
commerce), c'est la nationalité du titulaire du droit au jour de l'action qui compte.
Cette solution n'est pas toujours entièrement satisfaisante. Elle peut conduire à
--
8. Cass. 1re
nº 19-10941.
9. Pour un exemple récent, Cass. 1re
civ., 19 nov. 1985, nº 84-16001. Pour une illustration récente, Cass. 1re
civ., 26 oct. 2011, nº 10-23567.
civ., 13 mai 2020,

Mémentos - Droit international privé - 13e

Table des matières de la publication Mémentos - Droit international privé - 13e

Mémentos - Droit international privé - 13e - 1
Mémentos - Droit international privé - 13e - 2
Mémentos - Droit international privé - 13e - 3
Mémentos - Droit international privé - 13e - 4
Mémentos - Droit international privé - 13e - 5
Mémentos - Droit international privé - 13e - 6
Mémentos - Droit international privé - 13e - 7
Mémentos - Droit international privé - 13e - 8
Mémentos - Droit international privé - 13e - 9
Mémentos - Droit international privé - 13e - 10
Mémentos - Droit international privé - 13e - 11
Mémentos - Droit international privé - 13e - 12
Mémentos - Droit international privé - 13e - 13
Mémentos - Droit international privé - 13e - 14
Mémentos - Droit international privé - 13e - 15
Mémentos - Droit international privé - 13e - 16
Mémentos - Droit international privé - 13e - 17
Mémentos - Droit international privé - 13e - 18
Mémentos - Droit international privé - 13e - 19
Mémentos - Droit international privé - 13e - 20
Mémentos - Droit international privé - 13e - 21
Mémentos - Droit international privé - 13e - 22
Mémentos - Droit international privé - 13e - 23
Mémentos - Droit international privé - 13e - 24
Mémentos - Droit international privé - 13e - 25
Mémentos - Droit international privé - 13e - 26
Mémentos - Droit international privé - 13e - 27
Mémentos - Droit international privé - 13e - 28
Mémentos - Droit international privé - 13e - 29
Mémentos - Droit international privé - 13e - 30
Mémentos - Droit international privé - 13e - 31
Mémentos - Droit international privé - 13e - 32
Mémentos - Droit international privé - 13e - 33
Mémentos - Droit international privé - 13e - 34
Mémentos - Droit international privé - 13e - 35
Mémentos - Droit international privé - 13e - 36
Mémentos - Droit international privé - 13e - 37
Mémentos - Droit international privé - 13e - 38
Mémentos - Droit international privé - 13e - 39
Mémentos - Droit international privé - 13e - 40
Mémentos - Droit international privé - 13e - 41
Mémentos - Droit international privé - 13e - 42
Mémentos - Droit international privé - 13e - 43
Mémentos - Droit international privé - 13e - 44
Mémentos - Droit international privé - 13e - 45
Mémentos - Droit international privé - 13e - 46
Mémentos - Droit international privé - 13e - 47
Mémentos - Droit international privé - 13e - 48
Mémentos - Droit international privé - 13e - 49
Mémentos - Droit international privé - 13e - 50
Mémentos - Droit international privé - 13e - 51
Mémentos - Droit international privé - 13e - 52
Mémentos - Droit international privé - 13e - 53
Mémentos - Droit international privé - 13e - 54
Mémentos - Droit international privé - 13e - 55
Mémentos - Droit international privé - 13e - 56
Mémentos - Droit international privé - 13e - 57
Mémentos - Droit international privé - 13e - 58
Mémentos - Droit international privé - 13e - 59
Mémentos - Droit international privé - 13e - 60
Mémentos - Droit international privé - 13e - 61
Mémentos - Droit international privé - 13e - 62
Mémentos - Droit international privé - 13e - 63
Mémentos - Droit international privé - 13e - 64
Mémentos - Droit international privé - 13e - 65
Mémentos - Droit international privé - 13e - 66
Mémentos - Droit international privé - 13e - 67
Mémentos - Droit international privé - 13e - 68
Mémentos - Droit international privé - 13e - 69
Mémentos - Droit international privé - 13e - 70
Mémentos - Droit international privé - 13e - 71
Mémentos - Droit international privé - 13e - 72
Mémentos - Droit international privé - 13e - 73
Mémentos - Droit international privé - 13e - 74
Mémentos - Droit international privé - 13e - 75
Mémentos - Droit international privé - 13e - 76
Mémentos - Droit international privé - 13e - 77
Mémentos - Droit international privé - 13e - 78
Mémentos - Droit international privé - 13e - 79
Mémentos - Droit international privé - 13e - 80
Mémentos - Droit international privé - 13e - 81
Mémentos - Droit international privé - 13e - 82
Mémentos - Droit international privé - 13e - 83
Mémentos - Droit international privé - 13e - 84
Mémentos - Droit international privé - 13e - 85
Mémentos - Droit international privé - 13e - 86
Mémentos - Droit international privé - 13e - 87
Mémentos - Droit international privé - 13e - 88
Mémentos - Droit international privé - 13e - 89
Mémentos - Droit international privé - 13e - 90
Mémentos - Droit international privé - 13e - 91
Mémentos - Droit international privé - 13e - 92
Mémentos - Droit international privé - 13e - 93
Mémentos - Droit international privé - 13e - 94
Mémentos - Droit international privé - 13e - 95
Mémentos - Droit international privé - 13e - 96
Mémentos - Droit international privé - 13e - 97
Mémentos - Droit international privé - 13e - 98
Mémentos - Droit international privé - 13e - 99
Mémentos - Droit international privé - 13e - 100
Mémentos - Droit international privé - 13e - 101
Mémentos - Droit international privé - 13e - 102
Mémentos - Droit international privé - 13e - 103
Mémentos - Droit international privé - 13e - 104
Mémentos - Droit international privé - 13e - 105
Mémentos - Droit international privé - 13e - 106
Mémentos - Droit international privé - 13e - 107
Mémentos - Droit international privé - 13e - 108
Mémentos - Droit international privé - 13e - 109
Mémentos - Droit international privé - 13e - 110
Mémentos - Droit international privé - 13e - 111
Mémentos - Droit international privé - 13e - 112
Mémentos - Droit international privé - 13e - 113
Mémentos - Droit international privé - 13e - 114
Mémentos - Droit international privé - 13e - 115
Mémentos - Droit international privé - 13e - 116
Mémentos - Droit international privé - 13e - 117
Mémentos - Droit international privé - 13e - 118
Mémentos - Droit international privé - 13e - 119
Mémentos - Droit international privé - 13e - 120
Mémentos - Droit international privé - 13e - 121
Mémentos - Droit international privé - 13e - 122
Mémentos - Droit international privé - 13e - 123
Mémentos - Droit international privé - 13e - 124
Mémentos - Droit international privé - 13e - 125
Mémentos - Droit international privé - 13e - 126
Mémentos - Droit international privé - 13e - 127
Mémentos - Droit international privé - 13e - 128
Mémentos - Droit international privé - 13e - 129
Mémentos - Droit international privé - 13e - 130
Mémentos - Droit international privé - 13e - 131
Mémentos - Droit international privé - 13e - 132
Mémentos - Droit international privé - 13e - 133
Mémentos - Droit international privé - 13e - 134
Mémentos - Droit international privé - 13e - 135
Mémentos - Droit international privé - 13e - 136
Mémentos - Droit international privé - 13e - 137
Mémentos - Droit international privé - 13e - 138
Mémentos - Droit international privé - 13e - 139
Mémentos - Droit international privé - 13e - 140
Mémentos - Droit international privé - 13e - 141
Mémentos - Droit international privé - 13e - 142
Mémentos - Droit international privé - 13e - 143
Mémentos - Droit international privé - 13e - 144
Mémentos - Droit international privé - 13e - 145
Mémentos - Droit international privé - 13e - 146
Mémentos - Droit international privé - 13e - 147
Mémentos - Droit international privé - 13e - 148
Mémentos - Droit international privé - 13e - 149
Mémentos - Droit international privé - 13e - 150
Mémentos - Droit international privé - 13e - 151
Mémentos - Droit international privé - 13e - 152
Mémentos - Droit international privé - 13e - 153
Mémentos - Droit international privé - 13e - 154
Mémentos - Droit international privé - 13e - 155
Mémentos - Droit international privé - 13e - 156
Mémentos - Droit international privé - 13e - 157
Mémentos - Droit international privé - 13e - 158
Mémentos - Droit international privé - 13e - 159
Mémentos - Droit international privé - 13e - 160
Mémentos - Droit international privé - 13e - 161
Mémentos - Droit international privé - 13e - 162
Mémentos - Droit international privé - 13e - 163
Mémentos - Droit international privé - 13e - 164
Mémentos - Droit international privé - 13e - 165
Mémentos - Droit international privé - 13e - 166
Mémentos - Droit international privé - 13e - 167
Mémentos - Droit international privé - 13e - 168
Mémentos - Droit international privé - 13e - 169
Mémentos - Droit international privé - 13e - 170
Mémentos - Droit international privé - 13e - 171
Mémentos - Droit international privé - 13e - 172
Mémentos - Droit international privé - 13e - 173
Mémentos - Droit international privé - 13e - 174
Mémentos - Droit international privé - 13e - 175
Mémentos - Droit international privé - 13e - 176
Mémentos - Droit international privé - 13e - 177
Mémentos - Droit international privé - 13e - 178
Mémentos - Droit international privé - 13e - 179
Mémentos - Droit international privé - 13e - 180
Mémentos - Droit international privé - 13e - 181
Mémentos - Droit international privé - 13e - 182
Mémentos - Droit international privé - 13e - 183
Mémentos - Droit international privé - 13e - 184
Mémentos - Droit international privé - 13e - 185
Mémentos - Droit international privé - 13e - 186
Mémentos - Droit international privé - 13e - 187
Mémentos - Droit international privé - 13e - 188
Mémentos - Droit international privé - 13e - 189
Mémentos - Droit international privé - 13e - 190
Mémentos - Droit international privé - 13e - 191
Mémentos - Droit international privé - 13e - 192
Mémentos - Droit international privé - 13e - 193
Mémentos - Droit international privé - 13e - 194
Mémentos - Droit international privé - 13e - 195
Mémentos - Droit international privé - 13e - 196
Mémentos - Droit international privé - 13e - 197
Mémentos - Droit international privé - 13e - 198
Mémentos - Droit international privé - 13e - 199
Mémentos - Droit international privé - 13e - 200
Mémentos - Droit international privé - 13e - 201
Mémentos - Droit international privé - 13e - 202
Mémentos - Droit international privé - 13e - 203
Mémentos - Droit international privé - 13e - 204
Mémentos - Droit international privé - 13e - 205
Mémentos - Droit international privé - 13e - 206
Mémentos - Droit international privé - 13e - 207
Mémentos - Droit international privé - 13e - 208
Mémentos - Droit international privé - 13e - 209
Mémentos - Droit international privé - 13e - 210
Mémentos - Droit international privé - 13e - 211
Mémentos - Droit international privé - 13e - 212
Mémentos - Droit international privé - 13e - 213
Mémentos - Droit international privé - 13e - 214
Mémentos - Droit international privé - 13e - 215
Mémentos - Droit international privé - 13e - 216
Mémentos - Droit international privé - 13e - 217
Mémentos - Droit international privé - 13e - 218
Mémentos - Droit international privé - 13e - 219
Mémentos - Droit international privé - 13e - 220
Mémentos - Droit international privé - 13e - 221
Mémentos - Droit international privé - 13e - 222
Mémentos - Droit international privé - 13e - 223
Mémentos - Droit international privé - 13e - 224
Mémentos - Droit international privé - 13e - 225
Mémentos - Droit international privé - 13e - 226
Mémentos - Droit international privé - 13e - 227
Mémentos - Droit international privé - 13e - 228
Mémentos - Droit international privé - 13e - 229
Mémentos - Droit international privé - 13e - 230
Mémentos - Droit international privé - 13e - 231
Mémentos - Droit international privé - 13e - 232
Mémentos - Droit international privé - 13e - 233
Mémentos - Droit international privé - 13e - 234
Mémentos - Droit international privé - 13e - 235
Mémentos - Droit international privé - 13e - 236
Mémentos - Droit international privé - 13e - 237
Mémentos - Droit international privé - 13e - 238
Mémentos - Droit international privé - 13e - 239
Mémentos - Droit international privé - 13e - 240
Mémentos - Droit international privé - 13e - 241
Mémentos - Droit international privé - 13e - 242
Mémentos - Droit international privé - 13e - 243
Mémentos - Droit international privé - 13e - 244
Mémentos - Droit international privé - 13e - 245
Mémentos - Droit international privé - 13e - 246
Mémentos - Droit international privé - 13e - 247
Mémentos - Droit international privé - 13e - 248
Mémentos - Droit international privé - 13e - 249
Mémentos - Droit international privé - 13e - 250
Mémentos - Droit international privé - 13e - 251
Mémentos - Droit international privé - 13e - 252
Mémentos - Droit international privé - 13e - 253
Mémentos - Droit international privé - 13e - 254
Mémentos - Droit international privé - 13e - 255
Mémentos - Droit international privé - 13e - 256
Mémentos - Droit international privé - 13e - 257
Mémentos - Droit international privé - 13e - 258
Mémentos - Droit international privé - 13e - 259
Mémentos - Droit international privé - 13e - 260
Mémentos - Droit international privé - 13e - 261
Mémentos - Droit international privé - 13e - 262
Mémentos - Droit international privé - 13e - 263
Mémentos - Droit international privé - 13e - 264
Mémentos - Droit international privé - 13e - 265
Mémentos - Droit international privé - 13e - 266
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25765-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22123-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25952-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22146-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25872-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-25825-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22126-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22134-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22140-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22142-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22129-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22143-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22236-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22132-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22149-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22157-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22145-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22156-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22150-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22125-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-23216-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22120-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22151-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22141-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22152-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22118-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22138-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22131-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22144-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22137-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22139-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22136-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22127-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22121-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22124-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22147-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22130-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22158-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22153-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22155-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22148-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22119-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22154-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-22128-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-17554-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-18993-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-06244-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-17539-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-17570-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-19217-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-17563-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-17546-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-17564-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-17553-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-17562-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-13559-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-09119-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-17576-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-17541-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-09123-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-17252-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-17255-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-09309-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-13380-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-13361-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-09122-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-13216-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-07150-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-09118-3
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-07425-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-09087-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-09104-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-07426-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-07424-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-09042-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-07529-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-07438-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-06983-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-07133-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-06836-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-06818-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-06834-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-06832-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-06826-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-06808-6
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-06758-4
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-05549-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-06226-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/9782-297-06223-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-06145-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-06157-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-05543-7
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-05555-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-05546-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-05550-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-05534-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-05536-9
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-04718-0
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-04700-5
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-04699-2
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-02463-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-03256-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-03029-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-03143-1
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-02464-8
https://www.nxtbook.com/lextenso-editions/Gualino/978-2-297-01535-6
https://www.nxtbookmedia.com